Pomoc psychologiczna osobom po ciężkich przeżyciach

Czym jest PTSD?

PTSD (syndrom stresu pourazowego) jest reakcją na zdarzenie, w którym osoba doświadczająca traumy była świadkiem śmierci lub poważnych urazów ciała, istniała realna groźba śmierci lub osobie tej, bądź osobom w jej otoczeniu grożono śmiercią lub obrażeniami ciała.

Zdarzenie traumatyczne to m. in.:
• wypadki – np. wypadek drogowy, katastrofa komunikacyjna, pożar, wyciek chemiczny, zawalenie się budynku,
• klęski żywiołowe – trzęsienia ziemi, powodzie, pożary, wojna,
• sytuacja przemocy – udział w strzelaninie, porwanie, gwałt, napaść itd.
• przemoc w rodzinie jest także wydarzeniem traumatycznym.

Każde z wyżej wymienionych zdarzeń wpływa na naszą osobę. Ludzie są różni dlatego też reakcje na te sytuacje są niejednakowe.

Do reakcji na wydarzenie traumatyczne zalicza się:

Niekontrolowane i nawracajace przeżywanie sytuacji traumy

• We wspomnieniach – które pojawiają się bez intencji osoby. Doświadczanymi wspomnieniami nie można kontrolować. Wspomnienia wprowadzają osobę w stan emocjonalny zgodny ze stanem w czasie zdarzenia traumatycznego – panikę, strach, bezradność, złość, smutek.
• W snach – osoba powraca w snach, do zdarzeń, które przybierają formę koszmarów. Taka sytuacja jest niebezpieczna, gdyż w pewnych przypadkach prowadzi do bezsenności  co prowadzi do wyczerpania organizmu.
• W tzw. flashbackach – flashback to krótkotrwające silne emocjonalnie przeżycie sytuacji traumatycznej. Osoba w trakcie flashbacku doświadcza identycznego napięcia emocjonalnego jak w chwili zdarzenia traumatycznego. Wizje mogą być na tyle realne by osoba powróciła do sytuacji zagrażające. Takie wizje mogą utrzymywać się do kilku minut.

Odrętwienie i unikanie kontaktu i emocji

• Po doświadczeniu traumy organizm może próbować zbudować barierę ochronną przed negatywnymi emocjami. Nie dopuszczanie przez umysł negatywnych emocji ma jednak skutek uboczny – blokuje emocje w całości. Odrętwienie jest czasowe. Trwa kilka dni, niekiedy tygodni. Potem (z reguły) dochodzi do uwolnienia emocji.
• Unikanie polega na próbie zablokowania wszelkich doświadczeń i wspomnień związanych z traumą. W efekcie osoba unika każdej sytuacji, która może z traumą się kojarzyć. Jeśli np. była świadkiem wypadku w metrze, przestaje korzystać z metra lub wszelkich środków komunikacji miejskiej.

Pobudzenie

Trzecim rodzajem reakcji na traumę jest pobudzenie. Może się ono objawiać na kilka sposobów:

• Zaburzenia snu – bezsenność, wybudzanie się w trakcie snu, wczesne wstawanie – w odróżnieniu do zaburzeń snu
  w formie przeżywania traumy w snach, osobie która odczuwa pobudzenie w trakcie snu nic się nie śni (a przynajmniej nie pamięta ona snu).
• Wybuchy gniewu i agresji – niestabilność emocjonalna, której doświadcza osoba po traumie owocować może nadmierną agresją
  i wybuchami złości. Nie ma do końca jasności dlaczego tak się dzieje – podejrzewa się tu wpływ adrenaliny, której podwyższony stan utrzymuje się przez jakiś czas po doświadczaniu traumy – zagrożony organizm próbuje bowiem być stale w możliwości obrony.
• Zaburzenia koncentracji – nadmiernie wysoki poziom adrenaliny może też wpłynąć na trudności z koncentracją i utrzymaniem uwagi.
• Przesadna czujność – reakcją lękową, która wiąże się z pobudzeniem jest przesadny strach o siebie. Osoba po traumie może wszędzie widzieć zagrożenie.
• Lęk – osoba po traumie może też żyć w stanie permanentnego napięcia lękowego. Nie potrafi tego lęku określić, reaguje jednak lękliwie na różne sytuacje – również nie będące zagrożeniem.

Historia „po traumie” każdej osoby jest inna – ale mają one wspólne cechy oparte na powyżej opisanych reakcjach. W ramach wychodzenia z traumy i redukcji jej skutków, psychoterapeuta musi rozpoznać indywidualny wzór reakcji pacjenta na traumę i tak zaprojektować pracę
z pacjentem, by maksymalnie umożliwić mu normalne funkcjonowanie mimo doświadczenia wydarzenia traumatycznego.

W sprawie pomocy psychologicznej prosimy o kontakt z Fundacją „Puls”